Cái chết của Cha Ponchaud, chứng nhân vĩ đại của lịch sử Campuchia

Linh mục thừa sai người Pháp, cha François Ponchaud, thuộc Hội Thừa sai Hải ngoại Paris (MEP) đã qua đời vào thứ Sáu ngày 17/1/2025, thọ 86 tuổi. Ngài đã dành phần lớn cuộc đời mình ở Campuchia, chứng kiến ​​lịch sử đầy bi kịch của đất nước này, đặc biệt là trải qua thời kỳ Khmer Đỏ lên nắm quyền.

Một người con của Campuchia vừa qua đời ở tuổi 85, tại Lauris, miền nam nước Pháp, trong nhà hưu dưỡng của MEP. Cha François Ponchaud, sinh ngày 8 tháng 11 năm 1939 tại Sallanches, Haute-Savoie, qua đời vào thứ Sáu, ngày 17 tháng Giêng, ba năm sau khi vĩnh viễn rời khỏi Đông Nam Á nơi ngài đã thực hiện sứ mạng của mình. Trên hết, ngài là nhân chứng trực tiếp cho lịch sử đầy biến động của Campuchia và là người được Đài phát thanh Vatican vinh dự phỏng vấn nhiều lần để phân tích thời sự của đất nước.

Mối quan hệ giữa nhà thừa sai này, người từng là lính nhảy dù ở Algeria trong 28 tháng trong chiến tranh trước khi được thụ phong linh mục vào năm 1964, đã bắt đầu từ rất sớm kể từ khi ngài lên đường đến Phnom Penh vào năm 1965. Ở đó, ngài đã học tiếng Khmer và thậm chí còn dịch một cuốn Kinh thánh đại kết sang ngôn ngữ này trong khoảng thời gian từ 1970 đến 1975.

Chứng nhân về ​​sự khủng khiếp của Khmer Đỏ

Năm 1975 là một năm bản lề trong cuộc đời ngài và người dân Campuchia. Cha Ponchaud là người chứng kiến ​​sự chiếm đoạt quyền lực của Khmer Đỏ và sự sụp đổ của thủ đô. Theo trang Ad Extra của MEP, đăng tin về sự qua đời của ngài, Cha Ponchaud đã bị giam giữ tại đại sứ quán Pháp trong vài tuần trước khi bị trục xuất khỏi đất nước vào ngày 8 tháng 5 năm 1975, chưa đầy một năm sau khi những người cách mạng xuất hiện.

Giống như nhiều linh mục, tu sĩ nam nữ gốc nước ngoài đang làm việc ở Campuchia, ngài chỉ có thể trở lại đó vào năm 1993, khi hòa bình lập lại sau hơn mười lăm năm dưới chế độ Khmer, nội chiến và sự chiếm đóng của Việt Nam. Trong suốt những năm sống bên ngoài đất nước này, Cha Ponchaud không ngừng kể về bi kịch của người dân Campuchia. Năm 1977, ngài xuất bản Cambodge année zéro, một cuốn sách tiết lộ cho thế giới biết về nỗi kinh hoàng mà phe Mao Trách Động đã gây ra và trở thành tài liệu tham khảo cho những ai nghiên cứu về những sự kiện này và thời kỳ này. Ngài đi khắp thế giới và thăm những người tỵ nạn ở Pháp, Châu Âu, Canada và Hoa Kỳ, chưa kể đến các trại tỵ nạn ở Thái Lan, tiếp tục công việc truyền giáo của mình.

Người hoạt động không mệt mỏi cho việc loan báo Tin Mừng

Sau khi trở lại Campuchia năm 1993, trong hơn hai mươi năm, ngài làm việc ở Chamlak và O Réang Euv (Khet Kamong Cham). Như Ad Extra khẳng định, “François Ponchaud đã đóng góp to lớn cho sự phát triển của xã hội Campuchia, trong các lĩnh vực giáo dục và phát triển xã hội”. Ngoài công việc dịch thuật, ngài còn viết nhiều sách bằng tiếng Khmer và triển khai một số dự án phát triển nông thôn. Ngài cũng thành lập Trung tâm Văn hóa Công giáo Campuchia để dạy ngôn ngữ và văn hóa Khmer cho các nhà thừa sai và tình nguyện viên, luôn hướng tới mục tiêu của MEP là “phục vụ người dân Campuchia tốt hơn”. Ngài cũng ủng hộ việc đối thoại liên tôn, chủ yếu với các Phật tử.

Ngài dành 5 năm cuối cùng trong sứ mạng của mình, cho đến năm 2021, tại một giáo xứ nhỏ ở nông thôn, giữa các hoạt động tâm linh và văn hóa, luôn chú ý đến những gì đang diễn ra trong nước. Trong thời gian hưu dưỡng này, ngài đã được Vatican News phỏng vấn ngài hai lần, dịp 20 năm cái chết của Pol Pot, thủ lĩnh của Khmer Đỏ, vào năm 2018, và dịp 40 năm chế độ Khmer sụp đổ, vào năm 2019. Mỗi lần như vậy, ngài đã thể hiện sự sáng suốt tuyệt vời về tình hình Campuchia và tình yêu sâu sắc đối với đất nước này.

Tý Linh

(theo Xavier Sartre –Vatican News)